Erkin Malik - Champo otli ilon. Bu kitob, nafaqat ajoyib va g'aroyib ilonlar, vafodor itlar haqida, balki urushda bedarak ketib sotqin degan nom olgan bobosining qutlug' nomini tiklagan nevaralar va yurt egalari bilan nimalar bo'lgani haqidagi qissalardan iborat kitobdir.

Ushbu kitobdagi voqea o'zbek va rus tillarida yozilgan. Kitobdagi qahramonimiz Taptapvoy ismli ayiqcha bo'lib, U juda shumtaka va to'polonchi edi. Uning ota onasi, do'stlari va boshqa o'rmon jonivorlari ko'p nasihatlar qilishadi

Ushbu kitobda rus xalq ertaklari jamlangan. Kitobdagi ertaklar bolajonlarning fikri va nutqini rivojlantishiga sabab bo'ladi. Kitobda eng qiziqarli va ibratli hikoyalar o'rin olgan. Bolalar bularni o'qib yaxshilik va yomonlik, yomon ishlarning oqibati, yaxshilik mukofoti haqida ibratli voqealarga duch keladilar.

Bu kitob maktab yoshdagi bolalar uchun ajoyib ertaklarni hikoya qiladi. Bu ajoyib ertaklarni bolangizga o'qib bersangiz ham ular qiziqish bilan tinglaydilar. Ertaklar bolaning tafakkuriga tasir qiladi. Ularni fikrlashga chorlaydi. marhamat kitobni yuklab oling. 

Bu Qirolicha ekan. U oq matoga gullar tikar va o'ylardi: «Agar mening jajji qizalog'im bo'lganida qanchalar baxtli bo'lar   edim!» 

Turdi bilan Asqar archa bayramidan qaytib kelishardi: ikkovlari xursand, kayflari chog', qo'ltiqlarida qorboboning shildiroq xaltaga solib bergan sovg'a-salomi. Taassurotlar shu qadar ko'pki, bir-birlariga gal bermay gapirishgani-gapirishgan. Ayniqsa, qorbobo zo'r ekan, qorqiz Turdiga ham, Asqarga ham uncha yoqmadi. O'zlari bilan o'qiydigan o'sha qaqildoq Salima ekan.

Quyosh ufqdan bosh ko'tarib mo'raladi. Quyoshning ilk nurlari Afrika tekisliklariga tushishi bilanoq, barcha jonzotlar uni olqishlab kutib oldi. Qushlar ko'kka ko'tarildi, zebralar chang ko'tarib, yugura boshlashdi, jirafalar bo'ynini cho'zdi.

Sinf xonasi jaranglab ketdimi? Deraza oynalarigacha  zirillab  ketdi-ya.  Ammo...   Nega  qo’rqanman? Nima gunox qildimki, qo’rqishim kerak? - Bezbet! Bexayo! Sen... ga aytayapman!

Bir kuni shu savolni dadamga berdim. Dadam, derazadan uchib onangning qorniga kelib tushgansan. Undan keyin shu qorindan bizning hovlimizga, degandilar. O'shanda oyimning qornilari mana bun-do-o-q  kattakon  edi.

Ushbu kitobda jahon mamlakatlarining eng mashxur ertaklari jamlangan. Ertak turli mavzularda bo'lib, asosan hayvonlar o'rtasidagi o'zaro munosabatlar, o'rmon hayvonlarining o'zaro muomalalari, do'stlik va dushmanlik va boshqa shu kabi hikoyalar jamlangan.

O'tgan zamonda bir karvonchi boy bo'lgan ekan. Uning aqlli bir o'g'li va nihoyatda chiroyli bir qizi bor ekan. Kunlarning birida bu karvonchi safarga bormoqchi bo'lib, o'g'lini ham o'ziga hamroh qilib olibdi. Qizini esa unga saboq berayotgan domlasiga omonat qilib topshiribdi.

Norveg adibasi Sinken Xopp qalamiga mansub ushbu ertak qahramonlarining harakatlari, hazil-mutoyibalari bolalar qalbiga juda yaqin. Ertakda ijtimoiy, pedagogik, axloqiy muammolar ochib beriladi va do'stlik, birdamlik, sadoqat kabi insoniy fazilatlar tarannum etiladi. Ertakda qorishib ketgan kulgi esa xayoliy orzulami bachkanalikdan himoya etib, o'quvchini samimiy orzularga oshno qiladi.

Uch havozali "Ohu" kemasi Janubiy okeanga jo'nab ketmoqda edi.  Quyruq tomonda turgan kema vrachi Gulliver durbindan bandargohga tikilardi. U yerda  xotini bilan ikki bolasi — o'g'li Jonni va qizi Betti qolgan edi.  Bu Gulliverning birinchi marta dengiz safariga chiqishi emasdi. .... Davomini o'qish uchun kitobni yuklab oling

Bolalarning sevimli yozuvchisi Xudoyberdi To'xtaboevning ushbu kitobini etiboringizga havola etamiz. Kitob asosan yosh kitobxonlar uchun mo'ljallangan.

Bu kitob maktab yoshdagi bolalar uchun ajoyib ertaklarni hikoya qiladi. Bu ajoyib ertaklarni bolangizga o'qib bersangiz ham ular qiziqish bilan tinglaydilar. Ertaklar bolaning tafakkuriga tasir qiladi. Ularni fikrlashga chorlaydi. marhamat kitobni yuklab oling.

Sepkilshohning askarlari tinch qishloqni talab, ko‘pchilikni qul va cho‘ri sifatida haydab ketishadi. Bandilar orasida Meshpolvonning yarador dadasi va ko‘zlari kiyiknikidek chiroyli onasi ham bor edi. Kunlardan bir kuni Meshpolvon o‘qlovni nayza, qozonqopqoqni qalqon, daskallani qilich qilib, ota-onasini ozod etish uchun cho‘loq xachirda jangga jo‘naydi...

Anvar Obidjonning o‘zbek xalq dostonlari yo‘lida yozilgan ham quvnoq, ham mushohadatalab qissasi ana shu safar sarguzashtlari haqida.

Chuvakkina, qushburun, keksa bir kishi kamin yonida yonboshlab o'tirib, o'z boshidan kechirganlarini hikoya qilar edi. Gapini  U qanday qilib oyga uchganini, uch oyoqli odamlar orasida qanday yashaganini, qanday qilib uni nahang baliq yutib yuborganini, kallasi tanasidan qanday qilib judo bo’lib qolganini bamaylixotir hikoya qilar edi.

Ushbu to‘plam muallifning  ko‘p yillik ish tajribasining mahsuli bo‘lib, o‘quvchini mantiqiy fikrlashga muammolarni tez va oson hal qilishga, topqirlikka undaydi. Masalalar muhim ahamiyatga molikligi bilan ham aziz o‘quvchilarda katta qiziqish uyg‘otadi degan umiddamiz. 

Qadim zamonda bir ayol yashar ekan. Uning farzandi yo'q, lekin farzandi bo'lishini judayam orzu qilar ekan. Bir kuni u sehrgar kampirning huzuriga borib shunday debdi:

—  Men bir qizalog'im bo'lishini juda-juda istayman, u jimitday kichkinagina bo'lsayam mayliga!

Bahor. Bodom gulladi. Bog' yonidan o'tsangiz o'rikning oppoq gullari sizni quchoqlash uchun uchadi. Anhor suvlari xushchaqchaq parilar kabi shodon kulib, o'z ertaklaridan so'zlaydi. Maysalar ko'klam isini atrofga taratish bilan ovora. Tabiat ona zaminga quvnoq liboslar tikib beryapti. Butun olam harakatda. Maktab bog'ida qizlarning shodon kulishlari quloqqa chalinadi.

"Farishtalar saltanatidagi o'n besh yoshni qarshi olgan har bir farishta sayohatga chiqishi zarur. Belgilangan muddatgacha ular o'z-o'zini tushunib olishlari, qalblariga yaqin inson bolasini topib, bir umr unga to'g'ri yo'l ko'rsatishlari darkor. 

Eramizdan avvalgi VII-VI asrlarda O‘rta Osiyoda qadimgi ajdodlarimiz saklar, massagetlar, so‘g‘dlar yashaganlar. Ular mehnatkash, erksevar va jasoratli bo‘lishgan. Shuni alohida ko‘rsatib o‘tish lozim-ki, qadimgi ajdodlarimiz xotin-qizlarni hurmat qilib, ularga izzat-ikrom bilan qarashgan. Chet el bosqinchilariga qarshi kurashda ayollar ham erkaklar bilan bir qatorda turib kurashishgan

Biz ertaklar, laparlar, aytishuvlar, topishmoqlar, allalar va maqollarni eshitib ulg‘ayganmiz. Xalqimizning xayoliy dunyosi, yuksak tafakkuri mahsuli bo‘lgan bu yanglig‘ xalq og‘zaki ijodi namunalarini tinglab tafakkur olamimiz kengayib, oqni qoradan, yaxshini yomondan farqlay oldik. Insonni ma’naviy yuksaklik sari etaklovchi bu boy madaniy merosimiz asrlar osha o‘z qadr-qimmatini yo‘qotmay, yillar o‘tgan sari sayqal topib bormoqda.

Qadim zomonlarda qirollikda bir malika yashagan ekan. Uning go'zalligi haqida mish-mishlar butun dunyoga tarqalibdi. Malika haqiqatdan ham go'zal bo'lgan ekan,lekin shu qadar mag'rur va takabbur ekanki, bu borada unga teng kelolmas ekan. U bironta ham yigitni o'zizga qayliq qilib tanlamabdi.

Juda qadim zamonlarda, dunyoda turli mo`jizalar ro`y berib turgan, sehrgar va jodugarlar ko`p bo`lgan paytlarda bir qishloqda Bartek degan bir kambag`al dehqon yashar ekan. 

 Tulki so`qmoqda keta turib bir jo`va topib olibdi. Uni ko`targanicha yo`lida davom etibdi. Qishloqqa etib kelib bir uycha eshigini taqqillatibdi. Taq-taq-taq! 

''Bola tarbiyasini sharq xalqlaridan o`rganish kerak", degan edi g`arb pedagoglaridan biri, zero sharq xalqlarida oilaga, bola tarbiyasiga qadim-qadimdan alohida e`tibor berib kelingan. Keng kitobxonlar ommasiga taqdim etilayotgan ushbu asarni maktablarda o`qitilayotgan "Odobnoma" darslarida qo`shimcha adabiyot sifatida ham foydalanish mumkin.

Mixani qaysi tomondan olib qaramang, u bari bir xamisha oyisining erkatoyi bo'lib kelgan. Boshqalar koptogingni o'ynashganda sen ko'zyoshi qilsang, e, bu oyisining erkatoyi ekan deyishadi. Sen hammaning ustidan shikoyat qilgani oying yoniga ketasan, bu paytda bolalar velosipedingda uchishayotgan bo'lishadi.

Bu kitobchada Mittivoy laqabli Svante Svanteson degan oddiy bir bola, uning Karlson ismli ajoyib do'sti haqida hikoya qilinadi.

Vazir shoh oldiga qaytib kelibdi. Kizlar qo'llaridagi idnshlariii suvga to'ldirishibdi-da, uy-uylariga qarab jo'nashibdi. Shoh bunday qapaca molparastning qizi yo'lda ketib borayotganmish, shunda u vaziriga qarab:

Bor ekanda, yo'q ekan, och ekanda, to'q ekan, bir vaqtlar o'z soyasidan ham cho'chiydigan, chumchuq pir etsa yuragi shuv etadigan Bahodir ismli qo'rqoq bir kishi o'tgan ekan. Bahodir qo'rqoqligi ustiga yalqov ham ekan.

Bor ekan-da, yo'q ekan, och ekan-da to'q ekan, omon-omon bo'lgan, yaxshi zamon bo'lgan bir paytda bo'ri bakovul ekan, tulki yasovul ekan, qarg'a qaqimchi ekan, chumchuq chaqimchi ekan. Qirg'ovul qizil ekan, quyrug'i uzun ekan. Quyon nog'orachi, fil azonchi ekan. Toshbaqa torozidor ekan. Qurbaqa undan qarzdor ekan, qurbaqaning ishi nuqul vaq-vaqligidan qarzndan hech qutulmas ekan.

Go'dak o'n kunlik bo'lganida, onasining suti kamlik qilibli. Onasi qancha ovqat bergani bilan bola to'ymasmish. Ona bo'tqa pishirib beribdi. Bola uch tog'oracha bo'tqa eb, yana so'rabdi. Nima qilish kerak?

Tog'dan toqqa sakrab, o'ynab yurgan kiyik,suv axtarib pastga tushibdi. U o'rmon ichkaricidagi buloqqa o'zini tashlabdi. Kiyik buloq suvidan ichib bo'lgach, atrofiga qarasa, chuqurlikda turgan emish. Irgib sakrab ko'ribdi. Chuqurlikdan chiqa olmabdi.

Muazzam Ibrohimovaning “Ikki do‘st” kitobida uning tansihatlik haqidagi ertaklari jamlangan. Kichkintoylar uchun mo‘ljallangan bu ertaklarda ozodlikka rioya qilish, aql-idrok ham salomatlik uchun muhimligi hikoya qilinadi.

Ushbu kitobga bolajonlar uchun yozilgan turli mavzudagi qiziqarli ertaklar jamlangan. Muallif har xil jonvorlar, tabiat manzalarining yorqin tasvirini yaratar ekan, ular orqali o‘zining ma’lum bir fikr xulosalarini bayon etadi. Ta’sirli voqea-hodisalar yosh kitobxonlarga boy taassurotlar qoldiradi. Kitob bolajonlar uchun yaxshi tuhfa bo‘ladi deb ishonamiz.

Bir savdogarning uchta qizi bor ekan. Ikki katta qizi kun bo'yi yasan-tusan qilib, ko‘zgu qarshisidan ketmas, kenjasi bo‘lsa, kamtar va mehnatsevar ekan. Savdogar savdo ishlari bilan shaharga jo'naydigan bo‘lib qolib, qizlaridan: «Sizlarga qanday sovg‘alar olib kelay?» - deb so'rabdi.

Mazkur kitob Xitoy, Koreys va Rus xalqlari ertaklari jamlangan. Qiziqarli, rangli rasmlar bilan boyitilgan qisqa, ammo eng jajji kitobxonlarga ham birdek tushunarli bo‘lgan ushbu kitob bolalarni ertaklarning sehrli olamiga yetaklashishiga shubha yo‘q.

Mazkur kitob Xitoy, Koreys va Rus xalqlari ertaklari jamlangan. Qiziqarli, rangli rasmlar bilan boyitilgan qisqa, ammo eng jajji kitobxonlarga ham birdek tushunarli bo‘lgan ushbu kitob bolalarni ertaklarning sehrli olamiga yetaklashishiga shubha yo‘q.

Qadimda bir boy bo`lgan ekan. U shunday boy va qudratli ekanki, qo`shni qirollar uni izzat-xurmat qilibgina qolmay, undan qo`rqishar ham ekan. 

Qadimda bir boy bo`lgan ekan. U shunday boy va qudratli ekanki, qo`shni qirollar uni izzat-xurmat qilibgina qolmay, undan qo`rqishar ham ekan. 

Ushbu o‘zbek xalq ertagi bo‘lmish “Yoriltosh” ertagi o‘zbek va rus tillarida yozilgan, aziz bolajonlarimizga rus tilini o‘rganishda yordam beradi degan umiddamiz.

Qadrli bolalar! Sevimli yozuvchingiz Safar Barnoyevning mazkur hikoyalari qahramonlari milliy qadriyatlaru mustaqillikni tanib o‘sayotgan dono tengdoshlaringizdir. Bu qahramonlarning harakati, tili orqali sizlar momolar, bobolar hayoti bilan tanishib, turli urf-odatlarni, muomalani, madaniyatni o‘rganasiz. Mazkur to‘plam “Bolalarga atalgan eng yaxshi asarlar” ko‘rik tanlovi g‘olibidir.

Kichik yoshdagi kitobxonlarimiz uchun ikki ertagimiz o`zbek va rus tillarida bo`lib, qiziqarli va rang-barang sur`atlar bilan bezatilgan. Ushbu ertaklarimiz sizga manzur bo`ladi degan umiddamiz.

O'tgan zamonda, G'arbi-Janub tomonda bir aqlli odam bo'lgan ekan, qiziq ishlar qilgan ekan. Uning sakkiz o'g;li bo'lgan ekan, ota bolalarini juda-juda sevar ekan.